داشتن هدف در زندگی نقش مهمی در سلامت روان افراد دارد. تا جایی که برخی نظریه پردازان علم روانشناسی، به خصوص گروهی که در حیطه معنا درمانی مشغول به تحقیق و فعالیت هستند، معتقدند یکی از علل مهم روان رنجوری و بیماری های روانشناختی به دلیل نداشتن هدف و معنا در زندگی است. افراد با داشتن اهداف می توانند اولویت های رفتاری خود را انتخاب کنند و همچنین انگیزه کافی برای انجام کارهای مختلف داشته باشند. هدف های ما حتی گاه تعیین کننده این هستند که با چه افرادی بیشتر تعامل داشته باشیم و در تعاملاتمان با چه کسانی نزدیکتر شویم. اینکه ما انتخاب کنیم هدفمان از شغلمان را درآمد بیشتر و یا کمک به دیگران برگزینیم، می تواند در انتخاب نوع شغل و محیط کارمان موثر باشد.

سالمندان نیز مثل ما نیاز دارند که هدف و معنایی برای زندگی خود پیدا کنند. اینکه صبح از خواب بیدار شویم و بدون هدف روز را بگذرانیم می تواند بسیار دردناک و خسته کننده باشد. شاید گروهی از ما به خاطر مشغله زیاد نتوانیم به خوبی این حس را درک کنیم و حتی به عکس به دنبال فرصتی باشیم که برای مدت کوتاهی هم که شده کار و مسئولیت خاصی نداشته باشیم؛ اما واقعیت این است که زندگی برای طولانی مدت به این شکل می تواند نه تنها کسالت بار باشد، بلکه منجر به بروز بیماری های روانشناختی نیز شود. کافی است برای مدت یک هفته خود را به عنوان بیماری روی تخت تصور کنیم که قرار است تنها از خواب بیدار شویم، درمان را پی بگیریم و چشممان به در یا تلفن باشد تا یک نفر سراغی از ما بگیرد، شاید بتوانیم کمی حال سالمندان را درک کنیم. به علاوه آنکه در بیشتر موارد ما آگاهیم که در هفته پیش رو به روال زندگی عادی بازخواهیم گشت. اما متاسفانه در بسیاری از مواقع این امکان برای افراد سالمند بسیار دور از ذهن به نظر می رسد.

دلایل مختلفی می تواند باعث شود که سالمندان دچار بی هدفی شوند. برای مثال ممکن است توانمندی های محدود جسمانی و یا حتی روانشناختی آنها را به این سمت سوق دهد که کارایی کافی برای حضور فعال و داشتن نقش پررنگ در جامعه ندارند و به همین دلیل کمتر وارد فعالیتها شوند. محدودیت در توانمندی ها باعث می شود که سالمند حتی نخواهد برنامه ای برای خود در نظر بگیرد. متاسفانه برخورد اطرافیان و نگاه هایی که حتی گاه از سر دلسوزی است نیز می تواند به این مساله دامن بزند. لذا لازم به نظر می رسد که مراقبین سالمندان تلاش کنند تا وظایف و برنامه هایی در اختیار سالمند قرار دهند که او می تواند از عهده آنها بربیاد. سالمند هر چه قدر هم که از لحاظ جسمانی یا روانشناختی محدودیت داشته باشد باز هم می تواند وظایفی را بر عهده بگیرد. حتی در بیمارانی که دچار زوال عقل یا آلزایمر هم شده اند، هنوز قدرت تعریف کردن خاطرات وجود دارد. می توانیم چنین وظیفه ای را بر عهده آنها بگذاریم و از آنها بخواهیم در هر روز مثلا بخشی از خاطراتشان را تعریف کنند. ممکن است سالمند خاطرات تکراری بگوید اما همین کار ساده باعث می شود او احساس کارامدی داشته باشد. به علاوه آنکه مراقبین می توانند هدف مناسبی برای این فعالیت سالمند در نظر بگیرند. مثلا اینکه این خاطرات می توانند به شکل کتاب دربیایند و برای دیگران جالب باشد. 

متاسفانه گاه ابتلا به بیماری های روانشناختی مثل افسردگی یا درگیری با خلق پایین می تواند منجر به بی حوصلگی سالمند و احساس بی هدفی در او شود. درست است که بی هدف بودن خود می تواند علت افسردگی باشد اما افسردگی هم می تواند به بی هدفی دامن بزند. برای همین مراقبین تاکید می شود که در صورت مشاهده علایم افسردگی یا خلق پایین در سالمندان خودشان اقدام به برنامه ریزی و هدف گذاری برای سالمند کنند. مراقبین می توانند در روز برنامه ورزشی، مطالعه، بازی های مختلف و یا حتی فعالیت های در حیطه توانمندی سالمند ترتیب دهند تا او برای روزهایش برنامه داشته باشد. بهتر است از قبل این برنامه را مشخص کنیم و برای آن هدف هایی را تعیین کنیم. مثلا بگوییم قرار است با انجام فلان برنامه ورزشی توانایی شما در راه رفتن بالا برود. 

به خاطر داشته باشیم می توانیم با توجه به توانمندی سالمند اهداف بلند مدت و کوتاه مدت تنظیم کنیم. در انتخاب این اهداف با او مشورت و البته مماشات داشته باشیم.  اگر سالمند خلق پایینی داشته باشد ممکن است حوصله نکند، اما با همراهی می توانیم او را ترغیب کنیم. مثلا اگر سالمند به نقاشی علاقه دارد می توانیم نقاشی کردن را با هدف برگزاری یک نمایشگاه کوچک یا حجتی اتمام یک تابلوی نقاشی، در برنامه روزانه او بگنجانیم.

منبع عکس:

 https://www.grammarly.com/blog/expert-goal-setting-tips/